Kura Reo ki Rotorua Akonga

No nga ra rua tekau ma waru o Mahuru ka haere katoa atu te akomanga o te Kete Papaho Maori o te whare takiura o Manukau ki Rotorua kia wanangahia ai to tatou Reo Rangatira, a, te reo o nga tipuna. No to matou taenga atu ki reira murua katoa te Marae o Ihenga I te Iwi hiakai ki te Reo Maori me nga tikanga hoki kei a ia. Ko te roanga o te kura nei e rima nga ra. E rima nga ra noho Marae, e rima nga ra e ako, e wananga ana, e rima hoki nga ra ka noho mokemoke matou mo te whanau kei Tamaki Makaurau e noho tonu ana. Ko te mahi tuatahi I reira he whakawehewehe I nga Iwi kia noho roopu mai matou. E whitu nga roopu. Ko te roopu matau ana ki te reo ka noho I raro I te maru o te nama tuawhitu, whai muri mai I a ia ko tahi, ka rua, ka toru, a, ka pera rawa te whakaritenga o nga roopu.
Na tooku taenga tomuri atu ki te wananga nei ka piri atu au ki te roopu o waenga, a, ki te roopu tuatoru. I riro I a matou I nga pukapuka mahi, a, kei enei pukapuka nga whakahaerenga mo nga akomanga o te wiki, a, nga whakaritenga mo nga mahi whakapaipai, Karakia hoki.
Na ka timata nga mahi I te Ata o te Rahina. Ia ata, ia ata he roopu rereke e whakahaerehia ana I nga Karakia. Ka oho mai te katoa I te 6.30am, Karakia ai I te 6.45am. Ka Aue katoa mai nga Rangatahi I tae atu ki te hui nei mote moatatanga o enei whakahaerenga. Heoi, ka parakuihi I te 7.00am, katahi ka timata nga akoranga I te 8.00am. Me te hiamoe tonu o etahi!!!
Ko te akomanga tuatahi o taku roopu, te roopu tuatoru kei a Materoa Haenga, a, he Kuia tenei no te Tairawhiti, ko ana mahi he Kiiwaha. Te maha hoki o nga kiiwaha e mau nei kit e mataapuna o te Kuia nei, engari te ataahua hoki. Ko tetahi kiiwaha I uu pai ki tooku hinengaro e penei ana; ki mahurangi, a, koinei te whakamarama kei nga kaoua rano to hinengaro (Away with the fairies). Te ataahua hoki o te whakahua I taua momo korero.
Whai muri mai I te kai o te ra nui ka hunuku matou ki te Kuia ra o Tuhoe, a, kia Hiria Tomoana, me ona mahi Aroaa. Ko enei mahi e kimi kia rua nga huarahi e rereke ana te whakatakoto me nga kupu hoki, engari e rite tonu ana te whakamarama. Te maha hoki o nga kupu hou I puta I tenei o nga akomanga.
Pera tonu nga whakahaerenga I tenei ata Raatu. Engari he rereke ano nga akomanga. I tenei ata kua noho tahi taku roopu kit a Chris raua ko Tina Winitana taha, a, me te ako hoki I etahi whakatauki tawhito, a, ki nga kupu whakarite tawhito. Rawe nga mahi o te tokorua nei. Kaore raua I whakaae kia tuhituhia nga mahi nei kit e pepa, me tuhi ketia kit e hinengaro, kia kore te pepa e matatau, engari kia matatau ai ko koe. “Tiponahia te kepa a Ngahue.” E kore tetahi e whakaaro ake he momo kanga pea tenei, a, ko tana whakamarama, he mate kei te haere.
Whai muri mai I te kai o te ra nui ka tahuri to matou aro ki mahi a Wayne Ngata. AUE, AUE AUE!!! I noho kuare noa iho ahau ki enei mahi, a, te whakamaori I nga korero a Shakespear. Anini haere ana taku matenga, kua tata pahu mai tooku roro. Rawe, rawe rawa atu nga mahi a Wayne, ahakoa te uaua I timata taku paku marama I nga korero o te rangatira reo pakeha nei a Shakespear.
Kua tae ki te ra tuatoru, Raapa. Kua pera tonu moata o ta matou ohonga, ahakoa kua pikarukaru katoa matou. I te ata nei kua piri matou ki ta Leon Blake taha, me tana rangatahi tonu. Engari te ataahua o tona reo. Ko ta Leon e whakaako ana ko nga ahuatanga o te reo, a, me kii me pehea te whakatakoto tika I nga rerenga korero, me te tika hokii mo tenei akomanga n ate mea kei konei te te hapa o te reo. Kua mikirapu katoa to tatou reo na to matou kuare ki te mohio me pehea te whakatakoto. Ko tana me pehea te whakamahi o te ‘I’ me te ‘ki’ – he pu tumua enei. Kit e he te whakamahi nga I enei kupu kua hapa, kua he ranei to reo. Ka timata hoki I te whakamahi I nga kupu hangu, na te he rawa o ta matou mahinga I enei momo kupu.
Ka huri atu matou ki te akomanga a Rahera Shortland me te whakamaori korero. Me taku whakaaro maamaa noa iho enei mahi, na taku kore mohio me ataahua mai te reo pakeha hoki. Ko ta nga kaiako o te kura nei, kia matatau tatou ki nga reo e rua me nga tikanga hoki kei a raua tahi. Koira ke te uauatanga o te akomanga nei. Kuare katoa ahau ki taua reo.
I te ata o te Rapare kua koakoa katoa nga tauira, kua oho moata katoa nga tauira n ate mea a te po nei matou ka puta kit e whakangahau!!! Heoi me aro ki nga mahi o t era nei, a, ki nga mahi a te Waihoroi Shortland. Ia ra, ia ra ka whakakotahi mai nga tauira kit e whakawhiti korero mo nga mahi o t era. Noreira taku mataku kit a te Waihoroi akomanga, engari no taku taenga atu, ngawari katoa te ahua o te Matua nei. Ko ana mahi he mahi whakarongo. Whakarongo ki te reo o Iwi kee me kii. Whakarongo ki te reo a nga kaumatua me te rereketanga o te reo o naianei. Kua Wow atu te nuinga o te roopu nei ki enei mahi.
Koira taku karaehe mutunga mo te wiki nei. He wiki whakakii kete matauranga, he wiki ahua roa, engari I te mutunga he wiki ataahua, a, rawe rawa atu. Tenei nga mihi ki era I whakariterite, I whakahaerehia I nga mahi o te Kura Reo nei, a, kit e kaiako hoki o te kete papaho mo tana tuku I a matou kia tae atu.
Nga mihi ki nga poutoko manawa e ngana ana ki te whakaora mai ano I to matou reo, a, te reo o nga tipuna.

Kahiwa Moeau.